Jeżeli jesteś nauczycielem i właśnie to czytasz, to znaczy, że po etapie irytacji odnośnie środowiska, w którym przyszło Ci pracować, przechodzić w kierunku chęci zmiany tego otoczenia. Zastanówmy się jednak najpierw, w jakim punkcie jest oświata, że widać w niej konieczność zmian. Obecnie edukacji przypisuje się fundamentalne znaczenie dla rozwoju społeczeństwa, wzrostu dobrobytu i konkurencyjności. W związku z szeroko rozumianymi przemianami gospodarczymi i społecznymi zachodzą w niej zmiany, które dotyczą zarówno zarządzania edukacją, jak i celów oraz treści nauczania. Najczęściej są one efektem zmiany polityki oświatowej, wymagań rynku pracy czy też zmian pokoleniowych i związanych z tym odmiennymi wymaganiami dydaktycznymi.
Jednocześnie w dzisiejszym świecie słowa innowacyjność i kreatywność są często wymieniane przy każdej okazji, również w odniesieniu do nauczania. Jednak mimo prowadzenia „polityki edukacyjnej” w tym zakresie na wysokich szczeblach i jej różnych efektów, wymagane jest planowanie i wdrożenie działań związanych z kształceniem młodych ludzi również na najniższym poziomie – przez pedagogów czy zarządzających daną instytucją, czyli przez osoby na co dzień pracujące z młodzieżą. Okazuje się, że wiele nowych rozwiązań może być projektowanych w sposób kreatywny i innowacyjny, jaki oczekuje się wykorzystywać z pracy z młodzieżą. Wykorzystanie do zaprojektowania edukacji metod, które pokazuje się młodzieży, może spowodować ich doskonalenie oraz uwiarygodnienia w oczach uczniów – „oczekujemy od was określonego sposobu pracy, ale sami też go stosujemy”. Właśnie w tym momencie zaczyna się Twoja rola.
Dobór odpowiedniej metody
Dobrym rozwiązaniem wpierającym modernizację oferty edukacyjnej może być metoda Design Thinking (myślenia projektowego). Daje ona pewność, że każdy może być częścią tworzenia bardziej pożądanej przyszłości i procesu podejmowania działań w obliczu trudnego wyzwania. Ten rodzaj włączenia jest bardzo potrzebny w edukacji. Szkoły na całym świecie stoją przed coraz nowymi wyzwaniami każdego dnia – od informacji zwrotnej dla nauczycieli, przez metody pracy z uczniem, bezpieczeństwo, po dzienne plany lekcji. Często wyzwania, z którymi masz do czynienia jako nauczyciel są rzeczywiste, skomplikowane i zróżnicowane. I jako takie wymagają one nowej perspektywy, nowych narzędzi i nowego podejścia. Design Thinking jest jednym z nich.
Na czym polega Design Thinking?
Metoda Design Thinking to proces, który łączy w sobie kreatywność i innowacyjność, skupiając się na potrzebach przyszłych odbiorców (np. uczniów, nauczycieli, rodziców). Powstaje w ten sposób praktyczne rozwiązanie, które jest atrakcyjne, bo skoncentrowane na człowieku. Sam proces Design Thinking porządkuje w kolejnych krokach narzędzia, które można wykorzystać do stworzenia genialnych rozwiązań.
Następujące po sobie działania to:
- Odkryj
Proces design thinking wg Institute of Design at Stanford (D.School)
- Określ
- Kreuj pomysły
- Twórz prototypy
- Testuj
Pierwsze działania mają charakter analityczny i badawczy, który pozwala skupić się na potrzebach odbiorców przyszłych działań i pozwala definiować problemy od podstaw. Następnie generowane są pomysły, lecz zamiast skoków prosto do drogich i ryzykownych wdrożeń, w ramach procesu projektowania testuje się rozwiązania począwszy od tanich, prostych prototypów. Całość realizowana jest w otoczeniu odbiorców przyszłych działań przez kilkuosobowe zespoły, które wspierane są przez moderatora procesu wyznaczającego kolejne zadania. Taki sposób pracy pozwala na wzrost dostosowania działań i usług świadczonych np. na rzecz młodzieży, zgodnie z ich potrzebami.
Rola nauczycieli w procesie
Ważnym aspektem przy zastosowaniu tej metody jest to, że pomysły są wypracowywane przez interdyscyplinarne zespoły. Podczas warsztatów przeprowadzonych przez nas z osobami, które szkolą nauczycieli, zidentyfikowaliśmy m.in. problem, że edukatorzy najczęściej współpracują z koleżankami lub kolegami, z którymi łączy ich tematyka uczonego przedmiotu. Niewiele jest sytuacji, kiedy wspólnie są wypracowywane rozwiązania, które dotyczyłyby bardziej ogólnych barier czy problemów, a które mogłyby być realizowane dzięki synergii różnych specjalności osób zatrudnionych w danej instytucji. Design Thinking bazuje na różnorodności członków zespołu, wykorzystując ich potencjał i pozwalając na wzajemnie inspirowanie się do generowania pomysłów. Współpraca jest nieodłącznym elementem tego procesu, w którym ludzie oferują swoje mocne strony, by pomóc w rozwiązywaniu złożonych problemów. Jednak połączenie w jednym zespole nauczycieli różnych przedmiotów, z różnych doświadczeniem a może nawet z różnych szkół może być dużym wyzwaniem. Należy pamiętać o dynamice rozwoju grup i konfliktach, które mogą się pojawić. Bardzo ważna jest tu rola moderatora, który organizuje pracę zespołu. Dodatkowo należy pamiętać, że chociaż proces Design Thinking opiera się na wykonywaniu zadań zespołowo, to powinno pozwalać się uczestnikom od czasu do czasu na indywidualną pracę.
Rola moderatora w procesie
Zespół projektowy powinien być przeprowadzony przez cały proces Design Thinking przez moderatora. Osoba ta jest niezbędna, by zagwarantować postęp pracy. Mnogość możliwych narzędzi do zastosowania powoduje, że powinno wyznaczyć się osobę, która będzie omawiała i zlecała wykonanie kolejnych zadań. Jest to kluczowa rola, ponieważ poszczególnie członkowie zespołu nie muszą znać w szczegółach samej metody czy poszczególnych narzędzi, które będą wykorzystywane. Moderator powinien również dbać o odpowiednie warunki pracy zespołu, zapewnić niezbędne środki oraz motywować go. Jest to w zasadzie połączenie roli moderatora, lidera i facylitatora w jednej osobie.
Jakie narzędzia można wykorzystywać?
Na każdym kroku możliwe jest stosowanie szeregu narzędzi, które powodują, że proces Design Thinking posuwa się do przodu. Część z nich jest powszechnie stosowanych, jak np. badania etnograficzne, mapa interesariuszy, burza mózgów, papierowe modele czy badanie użyteczności. Istnieje też wiele, które są mniej popularne i czasem nie posiadają jeszcze polskich nazw. Można tu wymienić np. personę, customer jurnej map, storyboard lub service blueprint. Wybranie i dostosowanie tych narzędzie do specyfiki projektu jest jednym z pierwszych zadań, przed którymi staje organizacja, zespół i moderator decydując się na stosowanie Design Thinking. Pomocne mogą być gotowe przewodniki, które można znaleźć w internecie, jednak należy pamiętać, że specyfika każdego wyzwania, będzie powodować konieczność adaptacji opisanych tam narzędzi. Jedną z takich publikacji jest „Design Thinkign for Educators” firmy IDEO, którą można ściągnąć ze strony http://www.designthinkingforeducators.com/ Podczas pierwszych prób szukania rozwiązań tą metodą warto zaprosić do współpracy osoby, które miały już okazję poznać Design Thinking.
Zacznij myśleć projektowo
Kiedy już zdecydujesz się na korzystanie z metody Design Thinking, zastanów się jakie problemy możesz rozwiązać w swoim środowisku i jakie wyzwania podjąć. Na początek proponujemy rozpocząć od jakiegoś prostego, wewnętrznego problemu organizacyjnego (np. Jak poprawić wrażenia związane ze spożywaniem drugiego śniadania przez nauczycieli w szkole?). Zbierz zespół osób, które będą chciał z Tobą rozwiązać ten problem, przygotujcie miejsce pracy i materiały, a następnie zaplanujcie i wykonajcie zadania w poszczególnych krokach procesu Design Thinking. Kiedy już projektowanie wejdzie wam w krew, stawiajcie sobie kolejne wyzwania i twórzcie świetne usługi edukacyjne, pokonując napotkane bariery i rozwiązując istniejące problemy.
Zainteresowanych metodą design thinking zapraszamy na nasze szkolenia poświęcone tej metodzie.
Łukasz Szczęsny SWIFT
Autorem tekstu Design Thinking dla edukatorów jest członek zespołu SWIFT – Łukasz Szczęsny (pierwotnie opublikował go na swojej stronie www.mytoolkit.pl)
About the author