Ogólne kroki, które powinny być wykonane przy okazji burzy mózgów wyglądają następująco:
- Określ wyzwanie
- Zbadaj sytuację
- Przeprowadź burzę mózgów
- Oceń i dopracuj pomysł
- Przetestuj rozwiązania
- Wprowadź w życie wymyślone rozwiązania
Schemat ten przypomina uproszczony proces design thinking (myślenia projektowego), który opisuje kolejne kroki i narzędzia, możliwe do wykorzystania podczas poszukiwania rozwiązań dla usług i produktów. Łatwo także zauważyć, że burza mózgów nie jest pierwszym działaniem, które jest wykonywane, ale jednym z elementów szeregu działań. Opisany tu sposób przeprowadzenia burzy mózgów to mieszanka teoretycznych, „książkowych” zapisów i moich praktycznych doświadczeń.
Przygotowanie burzy mózgów
Każda burza mózgów powinna mieć moderatora, który ją przygotuje i przeprowadzi. Musi to być osoba odpowiednio przygotowana do tej roli. Moderator w trakcie spotkania nie może grać głównej roli i nie powinien przedstawiać własnych pomysłów (ewentualnie zabiera głos w tej sprawie jako ostatni). Jest on odpowiedzialny za przeprowadzenie grupy przez kolejne punkty spotkania, pilnowanie przestrzegania reguł, dbanie o dobrą atmosferę i zachęcanie uczestników do aktywności.
Grupa, która będzie dyskutować powinna liczyć od 4 do 8 członków. Dobierając osoby należy mieć na uwadze ich dotychczasowe relacje. Powinno unikać się osób ostro ze sobą konkurujących lub pracowników w zależnościach służbowych, co może uniemożliwić swobodną dyskusję. Należy zwrócić uwagę na specjalizacje osób, które są zapraszane do grupy, by uzyskać jak największą interdyscyplinarność w odniesieniu do omawianego tematu. Losowy dobór uczestników bardzo rzadko się sprawdza.
Przed spotkanie należy przygotować materiały, które będą wykorzystywane – karteczki samoprzylepne post-it w różnych kolorach, przybory do pisania (flamastry), tablicę, do której będą przytwierdzane karteczki oraz krzesła dla uczestników.
Warto również przygotować cztery podstawowe zasady burzy mózgów, które na początku spotkania moderator przedstawi i rozwiesi w miejscu spotkania. Każdą z zasad można wydrukować na osobnej kartce.
- Krytyka jest zabroniona. Żadnej propozycji nie wolno oceniać, dopóki wszystkie nie zostaną przedstawione.
- Pożądane są szalone pomysły. Powód: łatwiej jest odrzucać pomysły, niż je wymyślać.
- Wypowiadajcie tak wiele idei, jak tylko możliwe. Liczy się ilość, nie jakość.
- Podchwytujcie pomysły innych. Rozwijajcie je i zestawiajcie na nowo.
Ściągnij gotowe do wydrukowania zasady prowadzenia burzy mózgów [zasady_burzy_mózgów.pdf]
Etapy burzy mózgów
Rozpoczęcie
Moderator przekazuje grupie zasady pracy. Informuje o problemie, który trzeba rozwiązać, o wynikach dotychczasowych działań (przedstawia np. wyniki z badań i inne zebrane informacje), mówi o zasadach oraz o tym, że rozda karteczki samoprzylepne i flamastry. Rozwiewa wątpliwości uczestników w odniesieniu do zasad i problemu, który jest tematem spotkania.
Pierwsze pomysły
Przez pierwsze 5 minut uczestnicy mają czas, żeby w ciszy wypisać propozycje na rozwiązanie wybranego problemu – każda na osobnej kartce. Do zapisów na karteczkach wskazane jest również dodawanie prostych szkiców. Następnie uczestnicy po kolei przedstawiane są zapisane propozycje i przykleicie na ścianie.
Dalsze rozwiązania
W kolejnym kroku moderator pyta, kto chciałby dodać jakieś nowe pomysły. Następuje etap doklejania kolejnych zapisanych karteczek. Cały czas należy pamiętać o zasadach prowadzenia burzy mózgów. Moderator może cały czas zadawać pytania, które mają aktywizować uczestników. Część związana z generowaniem powinna mieć od 20 do 30 minut.
Przerwa
Kiedy już wszystkie pomysły zostały przyklejone, można zrobić krótką przerwę (5 minut). Podczas tej przerwy prawdopodobnie uczestnicy dalej będą dyskutować na zadany temat, więc po jej ukończeniu warto zapytać, kto chciałby jeszcze coś dodać.
Sortowanie pomysłów
Wszystkie pomysły były do tej pory przyklejane w przypadkowym miejscu, więc warto je posegregować. Uczestnicy próbują pogrupować podobne pomysły w istotne kategorie. Moderator powinien pozwolić wszystkim uczestnikom włączyć się w proces dyskusji i przeklejania karteczek do założonych kategorii. Próbuje on jednak zapanować nad ewentualnym chaosem. Może się zdarzyć tak, że pozostaną jakieś pojedyncze karteczki, które nie pasują do żadnej kategorii. Następnie moderator prosi grupę, żeby zaproponowała nazwy kategorii. Są one zapisywane na karteczkach, które należy przykleić nad konkretnym zbiorem karteczek z pomysłami.
Dodatkowy brainwriting
Z uwagi na różną naturę uczestników burzy mózgów, może się zdarzyć, że nie wszyscy chcą się otwarcie odzywać podczas spotkania. Jeżeli czas na to pozwala, to można dać uczestnikom kilka dni na przemyślenie problemu i dodanie kolejnych pomysłów. Może to być zrealizowane poprzez udostępnienie pomieszczenia, w którym zostały zawieszone karteczki. Można również przenieść wynik burzy mózgów do Internetu, korzystając z dostępnych narzędzi do tego typu zadań, np. Conceptboard, Prezi lub Stormboard, przydzielając dostęp do portalu wszystkim uczestnikom. Można znaleźć również własny sposób na udostępnienie wyniku dotychczasowych prac.
Ocena pomysłów
Burze mózgów kończą się najczęściej bardzo wieloma koncepcjami, których nie da się zrealizować w pełni. Ważne jest więc znalezienie priorytetów i zdecydowanie, nad którymi pomysłami można dalej pracować i uszczegóławiać je. Jednym z możliwych sposobów wyboru jest głosowanie. Każdy uczestnik otrzymuje pięć głosów, które może dowolnie rozdzielić (np. po jednym dla różne propozycje albo wszystkie pięć na jedną propozycję). Do głosowania można używać specjalnych samoprzylepnych kropek lub znaczników samoprzylepnych. Wszyscy przyznają głosy jednocześnie. Następnie grupa sprawdza, które pomysły otrzymały najwięcej głosów i może przedyskutować wyniki. W głosowaniu mogą uczestniczyć dotychczasowi członkowie burzy mózgów lub może to być zupełnie inna grupa, która będzie odpowiedzialna za wybór rozwiązania.
Wdrożenie pomysłów
Kiedy grupa wypracuje już pomysły na rozwiązanie postawionego na wstępie problemu, możliwe jest ich uszczegółowienie, stworzenie prototypu i przetestowanie. Na końcu pomysły wdrażamy w życie.
Informacja za www.mytoolkit.pl